काठमाडौँ – मनसुन सक्रिय भएपछिको दुई महिना मुलुकका लागि ठूलै जो’खि’मपूर्ण बन्यो । विश्वव्यापी रुपमा फैलिएको कोभिड–१९ को मार खेपिरहँदा यस वर्ष मनसुनजन्य ट ठूलो जनधनको क्ष’ति भएको छ । सबैभन्दा बढी पहिराले क्ष’ति पु¥याएको छ । अनुमान नै नगरिएका स्थानमा अ’पत्यारिलो पहिरो खस्दा सयौँ नागरिकले अकालमै ज्या’न गुमाए ।
नेपालमा जेठ ३१ गतेदेखि मनसुन शुरु भएको थियो । साउन ३१ सम्मको दुई महिनामा मात्रै ठूलो मानवीय क्ष’ति हुन पुगेको छ । राष्ट्रिय जोखिम न्यूनीकरण तथा व्यवस्थापन प्राधिकरणका अनुसार सबैभन्दा बढी पहिराले क्षति पु¥याएको छ । प्राधिकरणका प्रमुख अनिल पोखरेलले साउन ३१ सम्म मनसुन सक्रिय भएपछिको दुई महिनामा मात्रै बाढीपहिरो र च’ट्या’ङबाट २३१ को निधन , ७७ बे’पत्ता र २०८ जना घा’इते भएको जानकारी दिनुभयो ।
उक्त अवधिमा पहिरामा परेर मात्रै २०६ को निधन , ६६ बे’प’त्ता र १६१ घाइते भए । बाढीमा परेर चारको निधन , ११ बे’प’त्ता र एक जना घा’इते छन् । च’ट्या’ङबाट २१ को निधन र ४६ जना घा’इते भएका छन् ।
यस पटक प्रिमनसुनमै बढी वर्षा भएको थियो । त्यसपछि मनसुनको शुरुआती समयमै धेरै पानी पर्दा जमीन गलेकाले पनि हल्का वर्षा हुँदा नै पहिराका घ’ट’ना बढी भए । विपद्मैत्री विकास हुन नसक्नु अर्को कारण रह्यो भने भूकम्पलगायत कारणले पनि बढी पहिरो खसेको छ । एकै स्थानमा बढी वर्षा हुँदा भेलपहिराको जो’खिम हुन्छ ।
यस पालि मुलुकका ६० भन्दा बढी जिल्ला प्राकृतिक विपत्तिबाट प्रभावित भएका छन् । यद्यपि एक दर्जनभन्दा बढी जिल्लामा ठूलो जनधनको क्षति हुने गरी पहिरो खसेको छ । सबैभन्दा बढी मानवीय क्ष’ति सिन्धुपाल्चोकले बे’हो’र्नुपरेको छ । गत असार २५ मा आएको भारी वर्षापछि आएको बाढी र भेल पहिराले बाह्रबीसेको जम्बुबजार र भोटेकोशीमा तीन जनाको निधन भयो भने २० जना बे’प’त्ता भएका थिए । त्यसको एक महिना पाँच दिनपछि साउन ३० गते जुगल गाउँपालिका –२ लिदीमा पहिरो ख’स्दा १८ जनाको अ’कालमा निधन भएको छ भने अन्य २१ जना अझै बे’प’त्ता छन् ।
दोस्रो ठूलो घ’ट’ना असार २६ मा म्याग्दीमा भयो । भारी वर्षा हुँदा धवलागिरि, मालिका र रघुगङ्गा गाउँपालिकामा खसेको पहिरामा २७ जनाको निधन भयो, अझै चार जना छन् । मनसुन सक्रिय रहेकाले अझै प्रा’कृ’तिक जो’खिम कायम रहेको मौसमविद्को भनाइ छ ।
मनसुन शुरु भएको दिन जेठ ३१ गते पर्वतको दुर्लुङबाट घ’ट’ना शुरु भएको थियो । प्राप्त विवरणअनुसार सिन्धुपाल्चोक, म्याग्दी, जाजरकोट, कास्की, बझाङ, पर्वत, पाल्पा, लमजुङ, गुल्मीलगायत जिल्लामा ठूलो पहिराबाट ज’नधनको क्ष’ति भएको छ ।
वैशाखयता २६६ को निधन
गएको वैशाखयताको तथ्याङ्क हेर्दा सबैभन्दा बढी पहिराबाट मानवीय क्ष’ति भएको छ । त्यसपछि च’ट्या’ङबाट बढी मानवीय क्ष’ति भयो । उक्त अवधिमा मनसुनजन्य २६६ को निधन , ७८ बे’प’त्ता र ३३० जना घा’इते भएका छन् ।
उक्त अवधिमा पहिरामा मात्रै २०८ जनाले ज्या’न गु’माए, ६६ जना बे’प’त्ता छन् । बाढीबाट सातको नि’धन र १२ बे’प’त्ता छन् । च’ट्या’ङबाट ५१ को निधन र १६५ घाइते छन् ।
अगष्टभरि बाढीपहिराको जोखिम
जल तथा मौसम विज्ञान विभागले मनसुन कमजोर रहे पनि हल्कादेखि मध्यम वर्षा हुने भएकाले अगष्ट महिनाभरि नै जोखिम कायमै रहेको जनाएको छ । सेप्टेम्बर लागेपछि भने विस्तारै कम हुँदै जाने जनाइएको छ ।
यसपाली सेप्टेम्बर २३ मा मनसुन सकिन्छ । त्यस बेलासम्म कुनै न कुनै जोखिम रहने तर अगष्टपछि विस्तारै कम हुँदै जाने मौस’मविद् शान्ति कँडेलले बताउनुभयो । आज मुलुकभर नै मौसम बदली छ ।
उहाँका अनुसार आज पश्चिम नेपालका कास्की, जुम्ला र सुर्खेतका केही भेगमा पानी परिरहेको छ । “मुलुकभर नै मौसम बदली छ, सातै प्रदेशका केही ठाउँमा हल्कादेखि मध्यम पानी पर्ने सम्भावना छ, राति र भोलि पनि त्यो क्रम जारी हुन्छ”, मौसमविद् कँडेलले भन्नुभयो, “लगातारको झरी नपरे पनि औसतभन्दा बढी पानी परिसकेकाले सामान्य वर्षाले नै बाढी, पहिरोको जोखिम हुन्छ ।”
उहाँका अनुसार अहिले मनसुनी न्यूनचापीय रेखा दक्षिणतर्फ सरेको छ तर बङ्गालको खाडीमा एउटा न्यूनचापीय क्षेत्र बनेकाले त्यहाँबाट जल वाष्पयुक्त हावा नेपाल प्रवेश गरेको कँडेलले राससलाई जानकारी दिनुभयो । उहाँका अनुसार सोमबार रातिदेखि भने अहिलेभन्दा वर्षा केही बढ्ने छ । लगातारको झरी भने हुने छैन ।
